Trái Nhàu là loại quả tụ có nhiều quả đơn dính sát nhau tạo thành. Trái có hình bầu dục hơi thuôn dài, chiều dài khoảng 4 cm đến 8 cm, rộng khoảng 2,5 cm đến 5 cm, cuống dài khoảng 0,5 cm đến 1 cm. Trái dễ rụng khi chín.
Tìm hiểu chung
Tên gọi, danh pháp
Tên tiếng Việt: Trái Nhàu.
Tên khác: Cây ngao; nhàu rừng; nhàu núi; Noni Fruit
Tên khoa học: Fructus Morindae citrifoliae. Họ Cà phê (Rubiaceae).
Đặc điểm tự nhiên
Trái Nhàu là loại quả tụ có nhiều quả đơn dính sát nhau tạo thành. Trái có hình bầu dục hơi thuôn dài, chiều dài khoảng 4 cm đến 8 cm, rộng khoảng 2,5 cm đến 5 cm, cuống dài khoảng 0,5 cm đến 1 cm. Trái dễ rụng khi chín. Trái có màu xanh lục, cứng chắc, mặt ngoài có nhiều mắt hình đa giác sần sùi, mỗi mắt là một quả đơn, bên trong là lớp cơm mềm màu trắng đục bao quanh một hạt hình trứng. Hạt hình trứng dài khoảng 0,5cm đến 1 cm, vỏ ngoài màu nâu bóng, nhân hạt màu trắng, có chứa nhiều dầu béo.
Khi chín, trái chuyển sang màu trắng hoặc vàng nhạt, mềm, mọng nước, dễ bị bã, mùi nồng hơi khai, để lâu ngoài không khí chuyển thành màu nâu đen. Khi phơi khô, lát cắt có hình tròn hay bầu dục, màu nâu đen, thể chất dai, cứng, khó bẻ.
Phân bố, thu hái, chế biến
Cây Nhàu mọc hoang nhiều tại vùng Tây Ấn, Đông Nam Á và Đông Polynesia. Ở nước ta, loài thực vật này phân bố chủ yếu tại các tỉnh thuộc vùng Nam Trung Bộ và Nam Bộ như Quảng Bình, Quảng Trị, An Giang, Bình Dương,…
Trái Nhàu được thu hoạch quanh năm, khi trái già hoặc sắp chín. Sau đó, quả được rửa sạch cắt thành từng khoanh tròn dày khoảng 3 mm đến 5 mm, phơi trong bóng râm, nơi thoáng gió hoặc sấy nhẹ đến khô.
Quả sấy khô được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, trong bao bì kín.
Bộ phận sử dụng
Quả già hay quả chín. Có thể dùng tươi hoặc sấy khô.
Thành phần hoá học
Phân tích thành phần hóa sinh trong dịch chiết quả Nhàu gồm có: Cellulose (19,33%), đường khử (5,27%), protein (2,8%) và lipid (8,75%).
Trong Trái Nhàu có khoảng 100 hoạt chất hóa học khác nhau như morinda diol, soranjidiol, axit rubichloric, alizarin a-methyl ete và rubiadin 1-methyl ete,…
Hoạt độ của enzyme chống oxy hoá bao gồm: Catalase (C-ase) và Peroxidase (P-ase).
Hoạt độ của enzyme C-ase ở quả Nhàu rất cao đạt 32,626 U/mg protein, đây là loại enzyme chứa sắt xúc tác cho phản ứng phân giải Hydrogen Peroxide (chất oxy hóa mạnh được sản sinh trong quá trình trao đổi chất của cơ thể) thành nước và oxy. Trong hệ thống enzyme antioxidant (enzyme chống oxy hóa) thì C-ase là một trong những enzyme quan trọng nhất. Hoạt độ enzyme này ở Trái Nhàu cao hơn so với một số loại thực vật khác như Dứa xanh 2,38 U/mg protein, Dưa leo 3,03 U/mg protein, vỏ Nha đam non 25,33 U/mg protein, củ Gừng 0,06 U/mg protein,…
Hoạt động P-ase của Trái Nhàu cũng rất cao (68,818U/mg protein). Loại enzyme chống oxy hóa này cũng góp phần ngăn chặn sự nhiễm độc của tế bào bằng cách phân hủy Hydrogen Peroxide được tạo thành trong quá trình trao đổi chất. Ngoài ra enzyme này còn xúc tác cho các phản ứng oxy hóa nhiều loại polyphenol và amin thơm, tạo thành các sản phẩm khác nhau.
Ngoài ra, trái nhàu còn có một số chất chống oxy hóa quen thuộc như: Vitamin C khoảng 121 mg/100g, Glutathion dạng khử (GSH) khoảng 2,270 µM/g,…
Sự có mặt của Flavonoid trong dịch chiết quả Nhàu thể hiện hoạt tính kháng khuẩn mạnh với các loại vi sinh vật kiểm định. Trong đó đáng chú ý là 2 loại vi khuẩn gồm Staphylococcus aureus và Salmonella typhi.
